Aktualnie energia elektryczna jest właściwie wszechobecna i trudno wyobrazić sobie dzisiejszy świat bez prądu. A przecież wystarczy tak niewiele, by go zabrakło — obfite opady śniegu, czy porywisty wiatr mogą bez trudu zerwać linie przesyłowe. W takiej sytuacji nieodzowny okaże się agregat prądotwórczy i jego wynajem lub (jeżeli uważasz, że będzie potrzebny Ci na dłużej) kupno. Trzeba jednak właściwie go obsługiwać, aby mógł służyć bez usterek i awarii. Jak to robić? Odpowiedź znajdziesz poniżej.
Co to jest agregat prądotwórczy?
Nim przejdziemy do zasad jego użytkowania, warto wspomnieć, czym w ogóle jest to urządzenie.
Konstrukcja agregatu prądotwórczego składa się z osadzonych na jednej, wspólnej ramie rozdzielnicy elektrycznej, modułów kontrolno-pomiarowych i pomocniczych, umożliwiających zasilanie odbiorników elektrycznych. Prąd jest wytwarzany dzięki silnikowi spalinowemu, napędzającemu prądnicę synchroniczną.
Prawidłowa eksploatacja agregatu prądotwórczego — najważniejsze zasady
Bez względu na to czy zdecydujesz się na wynajęcie sprzętu czy na zakup musisz zapoznać się z najważniejszymi zasadami eksploatacji. Wybrawszy model odpowiedni do potrzeb, trzeba zapewnić mu bezawaryjne działanie dzięki właściwemu użytkowaniu. Oto zbiór żelaznych zasad, których przestrzeganie jest niezmiernie ważne w eksploatacji agregatu prądotwórczego.
Zapoznanie się z instrukcją obsługi
Pierwszym krokiem musi być uważne przeczytanie załączonej instrukcji obsługi. Pozwoli to zapoznać się z właściwym przygotowaniem agregatu, co wpłynie nie tylko na prawidłowość jego pracy i działania podłączonych doń odbiorników, ale także bezpieczeństwo obsługującego. Nawet jeśli mieliśmy wcześniej do czynienia z maszyną tego typu, warto zapoznać się ze specyfiką danego modelu — jak wiadomo, diabeł tkwi w szczegółach i nawet niewielkie różnice konstrukcyjne mogą wpływać na obsługę urządzenia. W instrukcji można znaleźć informacje np. o rodzaju oleju, jaki stosuje się do danego generatora prądu. Jest to bardzo ważne, gdyż nieodpowiednia mieszanka doprowadzi do zatarcia silnika — dokładnie tak samo, jak w samochodzie. Trzeba zwrócić uwagę na polecaną przez producenta lepkość płynu, ponieważ zapewni to właściwe działanie napędu. Zapoznając się z instrukcją, powinno się też poświęcić uwagę zawartym w niej przeciwwskazaniom i zagrożeniom, mogącym wystąpić podczas obsługi.
Pierwsze uruchomienie agregatu
Przed jego uruchomieniem wynajętego lub kupionego agregatu trzeba będzie zadbać nie tylko o odpowiednie paliwo, ale także o oczyszczenie urządzenia ze zgromadzonych w nim zabrudzeń (wynik procesu produkcyjnego) i przesmarowanie wszystkich podzespołów. Robi się to przy użyciu oleju silnikowego — zalewa się rekomendowaną ilość płynu i włącza agregat na 3-4 godziny. Nie może on wtedy zasilać żadnego odbiornika. Po wszystkim usuwa się stary olej i zalewa świeży — po tych przygotowaniach maszyna będzie gotowa do właściwej pracy.
Właściwy rozruch agregatu
Prawidłowo przeprowadzony rozruch musi odbywać się bez podłączenia jakichkolwiek odbiorników — włączenie generatora z obciążeniem grozi uszkodzeniem stabilizacji napięcia i kosztownymi naprawami. Dochodzi do tego przez mniejszą prędkość obrotową napędu, a więc spadek częstotliwości napięcia. Powoduje to konieczność podniesienia jej do znamionowego poziomu, co odbywa się bardzo szybko i prowadzi do nadmiernego obciążenia i awarii systemu AVR.
System ten wykazuje też wrażliwość na spadki napięcia przy jednoczesnym wzroście natężenia prądu. Silnik agregatu w takiej sytuacji próbuje usilnie osiągnąć obroty wystarczające do wzbudzenia prądnicy, a stabilizator — ustabilizować napięcie. Może go to przeciążyć i uszkodzić.
Oczywiście awaria AVR nie jest jedynym problemem związanym z obciążonym rozruchem. Niewłaściwy sposób uruchamiania agregatu wiązać się może z uszkodzeniem odbiorników. Trzeba o tym pamiętać, jeśli zarówno generator, jak i podłączone doń sprzęty mają długo służyć.
Odpowiednie warunki pracy agregatów
Użytkowanie mobilnych elektrowni wymaga też konkretnych warunków — niektóre mogą pracować na zewnątrz, inne zaś muszą być użytkowane w pomieszczeniu. Trzeba jednak zawsze pamiętać, że praca silnika spalinowego wiąże się z wydobywaniem się trujących gazów — wymagana więc będzie instalacja odprowadzająca spaliny. Używanie tego typu maszyn nie jest też wskazane w warsztatach, czy garażach — chłodzenie silników wymaga właściwej cyrkulacji powietrza. Bez dostępu świeżego powietrza powoduje przegrzanie napędu. Agregaty działają właściwie tylko w określonych warunkach pracy. Obowiązek ich zapewnienia spada oczywiście na operatora. Trzeba o tym pamiętać, gdyż nieodpowiednia obsługa wiąże się z utratą gwarancji.
Nowoczesne agregaty prądotwórcze wyposażone są w czterosuwowe silniki — korzystać z nich należy więc na płaskich i stabilnych powierzchniach. Jest tak, ponieważ prawidłowe działanie tych urządzeń zależne jest od właściwego przepływu paliwa i oleju. Praca na pochyłych powierzchniach grozi zalaniem świecy bądź uszkodzeniem filtru powietrza, a tym samym uniemożliwić odpalenie silnika.
Kolejność podłączania odbiorników
Nie jest tajemnicą, że urządzenia elektryczne pobierają większą ilość mocy przy rozruchu — konkretna wartość zależy od ich konstrukcji. Proste rezystancyjne mają wtedy pobór zwiększony o 20% niż ten na tabliczce znamionowej. W przypadku odbiorników trójfazowych określenie tej wartości jest bardziej skomplikowane — pobór prądu przy włączeniu może być nawet kilkukrotnie większy od znamionowego. Niezwykle ważnym jest więc, aby suma mocy wszystkich podłączanych urządzeń była niższa, niż moc agregatu prądotwórczego — wykorzystywanie maksymalnej mocy generatora do zasilania awaryjnego jest dla niego zabójcze i nie może trwać dłużej, niż 30 minut.
Oprócz tego niezwykle ważna jest też kolejność podłączania odbiorników. Trzeba to robić od najbardziej energochłonnych po te najsłabsze. Trzeba też kontrolować ich stan techniczny. Odłączenie przeprowadza się w odwrotnej kolejności, krok po kroku, aż do wyłączenia samego agregatu.
Poziom oleju i jego wymiana
Żelazna zasada konserwacji — poziom oleju trzeba utrzymywać na określonej przez producenta wysokości, przedstawionej w instrukcji obsługi. Jego monitorowanie powinno odbywać się na bieżąco, aby zapewnić prawidłowe działanie agregatu. Zarówno zbyt wysoki, jak i zbyt niski poziom oleju jest szkodliwy dla silnika — ten pierwszy prowadzi do uszkodzeń, a drugi do zatarcia.
Nie można także zapominać o całkowitej wymianie oleju po przepracowaniu przez agregat prądotwórczy określonej ilości godzin (ta informacja również powinna znajdować się w instrukcji). Przepracowany olej zawiera zanieczyszczenia i traci właściwości smarujące, co doprowadza do blokowania się ruchomych części motoru pod wpływem tarcia i wywołanego nim ciepła.
Wymianę oleju najlepiej przeprowadzać, gdy silnik jest jeszcze ciepły. Zależnie od modelu, wylać go można przez odkręcenie śruby spustowej bloku silnika lub po wyjęciu bagnetu i przechyleniu agregatu na bok. Oczywiście nie można robić tego byle gdzie, a sam olej należy zlać do jakiegoś naczynia i zutylizować, gdyż jest to szkodliwa dla środowiska substancja.
Paliwo a konserwacja
Oczywiście urządzeń tego typu raczej nie używa się w sposób ciągły — awarie sieci elektrycznej czy przerwy w dostawie prądu są zwykle epizodyczne i nie trwają długo. Dlatego też po każdym użyciu i odstawieniu agregatu prądotwórczego należy go dobrze zakonserwować. Pierwszym krokiem będzie usunięcie paliwa — pod wpływem parowania mieszanka traci właściwości, a po około 30 dniach nie nadaje się już zupełnie do zasilania napędu. Przestoje wiążą się także z powstawaniem osadu, który może zatkać gaźnik, co wymaga serwisowania agregatu. Tak więc każde odstawienie agregatu na dłuższy czas powinno wiązać się z całkowitym opróżnieniem zbiornika paliwa i zużyciem pozostałego w urządzeniu paliwa, przez odpalenie go bez obciążenia.
Dbanie o filtr powietrza
Jak każdy silnik, także ten w agregacie prądotwórczym wymaga chłodzenia. W przypadku tych maszyn odbywa się to najczęściej przy użyciu powietrza, dlatego właściwa kondycja jego filtra jest bardzo ważna. Jego stan powinno się sprawdzić przed każdym włączeniem generatora. Uwagę należy wtedy zwrócić na stan zużycia filtra i jego czystość. Stosownie do potrzeb powinno się go wyczyścić lub wymienić — częstotliwość tej drugiej czynności zwykle określona jest w instrukcji obsługi. Niemniej jednak wymiany powinno się dokonywać przynajmniej raz w roku, a nawet kilkukrotnie w ciągu sezonu w przypadku dużej intensywności pracy agregatu. Filtry powietrza stanowią kluczowe części silników, a uruchamianie ich bez tych podzespołów wiąże się z bardzo dużym niebezpieczeństwem.
Konserwacja świecy
Jak wiadomo, jej rolą jest wytworzenie iskry umożliwiającej odpalenie silnika. W związku z tym jest ona bardzo ważnym elementem konstrukcji napędu i trzeba kontrolować jej właściwy stan — pokrycie nalotem, uszkodzenie izolatora, pęknięcie, czy zużycie wyklucza jej funkcjonowanie. Oczywiście trzeba ją wtedy wymienić. Robi się to po wyłączeniu silnika agregatu i zdemontowaniu końcówki przewodu zapłonowego. Potem zostaje już tylko wykręcenie świecy, wymiana jej na nową i ponowne zamocowanie przewodu zapłonowego.
Ochrona przed warunkami atmosferycznymi
Mimo dość sporych rozmiarów, agregaty prądotwórcze jak każde inne urządzenie są narażone na destrukcyjne działanie warunków pogodowych. Opady deszczu czy śniegu mogą uszkodzić całą konstrukcję agregatu lub poszczególne jej elementy, a zbyt duża wilgoć może wywołać spięcia prowadzące do nieodwracalnych szkód. Dlatego każdy generator prądu powinien być odpowiednio chroniony przed opadami i wilgocią — choćby przez daszek i jakąś podstawę, aby nie stał bezpośrednio na gruncie.
Podsumowanie
Pochodzenie agregatu prądotwórczego od znanego producenta daje pewność solidności wykonania, jednak samo w sobie nie zapewni długotrwałego użytkowania urządzenia — wymagana będzie także właściwa jego obsługa. Te kilka przedstawionych wyżej nieskomplikowanych zasad jak prawidłowo eksploatować agregat prądotwórczy nie jest trudne w przyswojeniu i zapamiętaniu, a na pewno przysłuży się wydłużeniu życia każdego generatora. Warto też skontaktować się z elektrykiem przy podłączaniu go do instalacji elektrycznej, aby zapewnić sobie bezpieczeństwo i jego właściwe działanie.