Środki płatnicze to wszystkie formy, które pozwalają na obrót produktów i usług na rynku. W naszym kraju, podobnie jak w przypadku wszystkich innych państw na świecie, najbardziej rozpowszechnione są tak zwane waluty FIAT, czyli pieniądze fiducjarne. Są to po prostu banknoty i monety emitowane przez Narodowy Bank Polski. Ich wartość w rzeczywistości jest umowna i polega na niepisanej umowie między emitentem a odbiorcą. Z takich pieniędzy korzystamy na co dzień od co najmniej kilkunastu wieków.
Pieniądze fiducjarne w rzeczywistości nie są pierwszym środkiem płatniczym, jaki zna ludzkość. Przed wiekami wymiana towarów i usług odbywała się często na zasadzie barteru, czyli towar za towar lub usługa za usługę. Następnie wprowadzono wymianę towarów na cenne kruszce, przede wszystkim złoto. Dopiero później pojawiły się tak zwane pieniądze umowne, które fizycznie nie mają żadnej wartości. Gdy płacimy za zakupy banknotem stuzłotowym, w rzeczywistości jest to pewien rodzaj ogólnej umowy, że za te 100 złotych można kupić określoną ilość towarów. Sam kawałek papierka, na którym wydrukowane jest to 100 zł nie ma bowiem zbyt wielkie wartości.
Pieniądze w bankach i na kartach
W ostatnich latach mocno rozwinął się tak zwany obrót bezgotówkowy, w którym za towary i usługi możemy płacić środkami płatniczymi takimi jak karty, przelewy, a wcześniej różnego rodzaju czeki. To również jest pewien rodzaj naszej umowy z bankiem, gdyż w rzeczywistości nie dysponujemy w ręce tymi środkami, a mamy jedynie do nich dostęp wirtualny. Takie płatności są w ostatnim czasie niezwykle popularne, gdyż są przede wszystkim bardzo wygodne, a także ograniczają ryzyko kradzieży. Mają jednak także swoje wady – gdy zdarzają się poważne awarie w bankach, klienci de facto tracą dostęp do swoich pieniędzy. Nie mogą wypłacić ich w bankomacie czy zapłacić kartą za zakupy. Formalnie posiadają pieniądze, realnie natomiast nie mają możliwości z nich skorzystać. Jak widać, wygodna forma obrotu bezgotówkowego obarczona jest także minusami.
Waluty wirtualne
Kolejnym rodzajem walut, które są w niektórych środowiskach coraz bardziej popularne, są waluty wirtualne, nazywane również kryptowalutami. Nalezą do nich chociażby popularne bitcoiny, ale też setki innych walut, które mają swoją wartość. W przypadku walut wirtualnych, mają one wiele zalet, a są pozbawione tych wad, które mają papierowe pieniądze bądź środki zgromadzone w bankach. Kryptowalutami można również płacić w coraz większej ilości sklepów czy punktów usługowych. Niestety, kryptowaluty są na tyle nowym rozwiązaniem, że ustawodawca nie stworzył dla nich odrębnych i szczegółowych przepisów. Choć są wykorzystywane jako środki płatnicze i do dosyć często, w rzeczywistości z punktu widzenia prawa nie są pieniędzmi. Oferty pracy Kryptowaluty pokazują, że kryptowaluty nieustannie rosną w siłę, ale póki co wiele jest z nimi także problemów. Gdy ktoś nam ukradnie realnie kilka tysięcy złotych, możemy to bez problemu zgłosić na policję i czekać na ściganie sprawcy. Kradzież bitcoinów o takiej samej wartości będzie trudna do udowodnienia, a w przypadku zgłaszania kradzieży można się spotkać ze zdziwieniem, że zgłaszamy kradzież wirtualną. Podobnych absurdów póki co jest dosyć sporo, dlatego też sporo jeszcze czasu musi upłynąć, zanim kryptowaluty staną się formalnym i obowiązującym środkiem płatniczym. Pocieszające może być to, że problemy te dotyczą nie tylko naszego kraju, ale praktycznie wszystkich innych również.