Roszczenie petytoryjne zgodnie z oficjalną definicją jest sposobem prawnej ochrony własności z wykorzystaniem systemu roszczeń, który przysługuje właścicielowi w przypadku naruszenia jego prawa. Ochronę petytoryjną zapewniają dwa podstawowe rodzaje roszczeń – windykacyjne i negatoryjne. W dzisiejszym artykule skupimy się przede wszystkim na związkach roszczenia petytoryjnego z procesem windykacyjnym oraz instrumentach prawnym jakie temu związkowi towarzyszą. Zapraszamy do lektury!
Roszczenie windykacyjne
Roszczenie windykacyjne jest naturalną konsekwencją istoty prawa własnościowego jako prawa podmiotowego o charakterze bezwzględnym. Wynika to z faktu, iż z prawnego punktu widzenia właściciel określonej rzeczy posiada wyłączne prawo do jej posiadania, korzystania oraz rozporządzania, a zatem wszelkie naruszenia tychże uprawnień dają właścicielowi możliwość wystąpienia ze stosownymi roszczeniami. Mówi o tym artykuł 222 Kodeksu Cywilnego – na jego podstawie właściciel ma prawo żądać od osoby, która w sposób faktyczny włada jego rzeczą, aby ta została mu wydana z wyjątkiem upoważnienia prawnego wystosowanego na rzecz osoby władającej, które zostaje wydane przez wspomnianego właściciela. Podsumowując – roszczenie windykacyjne służy zatem ochronie praw właściciela, a z jego występowaniem mamy do czynienia wyłącznie na skutek spełnienia dwóch następujących warunków :
- treścią roszczenia windykacyjnego musi być żądanie wydania rzeczy
- roszczenie windykacyjne ma moc prawną jeśli jego podstawą jest prawo własności
Warto dodać, że prawo do wystąpienia z roszczeniem windykacyjnym ma nie tylko właściciel danej rzeczy, ale także współwłaściciel oraz użytkownik wieczysty. Prawo takie ma także dzierżyciel, zaś instrumentami formalno-prawnymi w tej kwestii może posługiwać się prokurator oraz Rzecznik Praw Obywatelskich. Tego rodzaju uprawnienie nazywamy legitymacją czynną. Legitymacja bierna z kolei dotyczy każdego kto faktycznie włada rzeczą cudzą, tłumaczy Marek Szymała.
Roszczenie negatoryjne
Podobnie jak windykacyjne – roszczenie negatoryjne wynika z istoty prawa własności jako prawa podmiotowego o charakterze bezwzględnym i ma charakter bezpośredni. Roszczeniem tym może posługiwać i występować właściciel, którego prawo zostało naruszone w sposób inny, niż pozbawienie go faktycznego władania rzeczą. W skład owego rodzaju roszczenia wchodzą dwa uprawnienia, które mogą być realizowane łącznie, bądź oddzielnie. Oto one :
– żądanie przywrócenia – żądanie przywrócenia stanu zgodnego z prawem poprzez domaganie się usunięcia rzeczy cudzej oraz usunięcia skutków jej naruszenia
– zaniechanie naruszeń – proces mający na celu doprowadzenie do powstrzymania nieuprawnionego od bezprawnych działań odnoszących się do rzeczy cudzej
W tym przypadku legitymacją czynną posługuje się użytkownik wieczysty i właściciel, zaś legitymowany jest każdy kto naruszył prawo własności. Warto podkreślić, iż ten rodzaj roszczenia nie dotyczy przedawnienia w przypadku nieruchomości.